Châu chấu phá hại rừng luồng đang lan rộng tại một số tỉnh miền Trung, gây tổn thất nghiêm trọng cho sản lượng măng và sinh kế của nông dân. Bài viết phân tích nguyên nhân, tác hại và lộ trình giải pháp.
1. Rừng luồng bị tấn công: Từ thiệt hại nhỏ đến khủng hoảng toàn vùng
Từ cuối tháng 5 đến đầu tháng 6, nhiều vùng rừng luồng tại miền Trung – đặc biệt là ở Quảng Bình – bắt đầu ghi nhận hiện tượng châu chấu kéo đàn về ăn trụi lá cây. Chúng tập trung dày đặc trên các bụi luồng cao 6–8m, khiến toàn bộ tán cây bị trơ trụi, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng phát triển măng.
Điều đáng lo ngại là chu kỳ sinh trưởng và bùng phát của châu chấu rất nhanh, chỉ trong vài ngày có thể mở rộng vùng phá hại từ vài ha lên hàng chục ha nếu không kiểm soát kịp thời. Người dân tại nhiều xã cho biết: từ vụ măng thu 2 tạ/3 ngày, nay cả tuần chỉ thu được 15kg.
2. Vì sao châu chấu phá hại rừng luồng ngày càng nghiêm trọng?
2.1. Mùa sinh sản không được kiểm soát
Châu chấu thường đẻ trứng vào mùa đông – khoảng tháng 10 đến tháng 12. Nếu không xới đất hoặc xử lý đúng thời điểm, đến mùa xuân, trứng sẽ nở đồng loạt. Các ổ trứng nằm sâu dưới đất, khó phát hiện nếu người dân không có kiến thức phòng ngừa.
2.2. Rừng luồng già là “thiên đường” cho châu chấu
Những khu rừng luồng già, rậm rạp tạo điều kiện lý tưởng cho châu chấu trú ngụ, sinh sản và phát triển. Tán lá rộng, độ ẩm cao, thức ăn dồi dào – đây là môi trường sống hoàn hảo khiến đàn châu chấu có thể sống sót lâu và sinh sôi mạnh.
2.3. Thiếu biện pháp phòng trừ từ gốc
Nhiều hộ nông dân chỉ bắt đầu xử lý khi thấy châu chấu trưởng thành xuất hiện, trong khi giai đoạn ấu trùng, nhộng mới là thời điểm vàng để diệt trừ. Một khi châu chấu đã có cánh và bám vào tán cao, việc phun thuốc, bắt tay không hoặc dùng biện pháp sinh học gần như không còn hiệu quả
3. Tác động của châu chấu phá hại rừng luồng
3.1. Sụt giảm sản lượng măng nghiêm trọng
Cây luồng bị ăn trụi lá sẽ mất khả năng quang hợp, dẫn đến suy kiệt và không thể nuôi măng. Trong các vùng bị nặng, sản lượng măng có thể giảm hơn 80%. Điều này ảnh hưởng lớn đến sinh kế của nông dân sống dựa vào thu nhập từ măng.
3.2. Cây luồng dễ chết hoặc chậm phục hồi
Việc bị tước hết lá không chỉ khiến cây mất sức mà còn dễ nhiễm nấm, sâu bệnh thứ cấp. Nếu không chăm sóc kỹ lưỡng sau khi châu chấu rút đi, cây luồng có thể chết héo hàng loạt, kéo theo thiệt hại dài hạn.
3.3. Ảnh hưởng đến môi trường sinh thái
Rừng luồng có vai trò quan trọng trong giữ đất, chống xói mòn, tạo độ ẩm cho vùng bán sơn địa. Khi châu chấu phá hại rừng luồng trên diện rộng, môi trường sinh thái cũng bị đe dọa nghiêm trọng.
4. Hành động ứng phó tại chỗ: Người dân nên làm gì?
4.1. Nhận diện sớm ổ trứng và giai đoạn nhộng
Từ tháng 10 đến tháng 1, cần thường xuyên kiểm tra khu vực rìa rừng, nơi đất mềm để phát hiện ổ trứng. Sau đó, dùng cuốc xới đất, thả gà vào vườn hoặc dùng biện pháp sinh học để diệt trứng và ấu trùng.
4.2. Sử dụng bẫy đèn, bẫy keo dính
Trong giai đoạn châu chấu non chưa có cánh, có thể sử dụng bẫy đèn chiếu vào ban đêm hoặc bẫy keo dính đặt xung quanh các lối ra vào khu rừng. Đây là phương pháp đơn giản, chi phí thấp nhưng hiệu quả cao nếu triển khai sớm.
4.3. Phun thuốc phòng trừ đúng cách
Khi châu chấu đã trưởng thành, cần phun thuốc bằng máy phun áp lực cao, đảm bảo thuốc tiếp xúc được mặt dưới của lá và phần cao của bụi luồng. Nên chọn thời điểm sáng sớm hoặc chiều mát để phun đạt hiệu quả tối đa.
5. Giải pháp dài hạn: Phòng dịch thay vì chỉ chữa cháy
5.1. Thành lập tổ kiểm tra dịch hại mùa đông
Từ tháng 11 hàng năm, địa phương nên tổ chức kiểm tra ổ trứng tại các vùng trồng luồng trọng điểm. Nếu phát hiện ổ trứng, cần có hướng dẫn xử lý tập trung, đồng loạt để cắt đứt vòng đời châu chấu.
5.2. Tập huấn kỹ thuật cho nông dân
Nhiều hộ vẫn chưa có kiến thức đầy đủ về cách nhận diện, phòng trừ châu chấu. Các buổi tập huấn tại xã, thôn cần được tổ chức định kỳ, cập nhật phương pháp sinh học và hóa học an toàn, hiệu quả.
5.3. Hỗ trợ thiết bị, thuốc trừ sâu an toàn
Những vùng rừng sâu, không thể phun thủ công cần được hỗ trợ máy bay mini, máy phun đeo vai chuyên dụng. Nhà nước nên cung cấp gói hỗ trợ vật tư cho hộ dân khi dịch lan rộng để họ kịp thời khống chế.
5.4. Kết hợp mô hình sinh học – sinh thái
Thử nghiệm mô hình nuôi gà, vịt thả vườn luồng – tận dụng khả năng săn mồi tự nhiên của gia cầm để kiểm soát dịch. Đồng thời, tránh lạm dụng hóa chất gây hại cho hệ vi sinh và côn trùng có lợi trong đất.
6. Bảo vệ rừng luồng là bảo vệ sinh kế miền núi
Luồng không chỉ là nguồn măng mà còn là cây trồng đa mục đích: lấy tre làm nguyên liệu sản xuất, giữ đất, tạo sinh kế lâu dài cho hàng chục nghìn hộ dân tại các tỉnh trung du và miền núi.
Châu chấu phá hại rừng luồng nếu không kiểm soát sẽ đẩy hàng ngàn người vào vòng xoáy nghèo đói trở lại. Do đó, không thể xem nhẹ, không thể coi đây là hiện tượng nhất thời. Cần hành động chủ động, đồng bộ và có tầm nhìn dài hạn.
Tình trạng châu chấu phá hại rừng luồng không chỉ gây ra thiệt hại tức thì mà còn đe dọa đến sự ổn định kinh tế và môi trường sinh thái tại các vùng miền núi. Việc xử lý phải được bắt đầu từ gốc rễ: quản lý mùa trứng, theo dõi chu kỳ phát triển, phối hợp cộng đồng và đầu tư kỹ thuật cho phòng dịch.
Khi mỗi hộ dân biết cách nhận diện, mỗi xã có tổ chuyên trách giám sát, và mỗi địa phương có ngân sách phòng ngừa, thì vấn nạn này sẽ không còn là nỗi lo dai dẳng mỗi mùa mưa đến.
CÔNG TY CỔ PHẦN GENTA – THỤY SĨ
📞 Hotline tư vấn: 0919 286 997
🏭 Thiết kế nhãn độc quyền – Tăng nhận diện thương hiệu
📦 Đa dạng sản phẩm, quy cách – Xuất thành phẩm nhanh chóng
✅ Chất lượng – Uy tín – Giá cả cạnh tranh trên thị trường
🌐 Website: https://gentajsc.com
