Dù là quốc gia xuất khẩu dừa thuộc nhóm hàng đầu thế giới, Việt Nam lại đang phải chi hàng triệu USD để nhập khẩu dừa. Sự thật này khiến không ít người bất ngờ và đặt ra câu hỏi lớn: tại sao phải mua thứ mà chính mình sản xuất rất tốt? Câu trả lời nằm ở chuỗi cung ứng đang gặp trục trặc, biến đổi khí hậu, và những bất cập trong quản lý xuất khẩu nguyên liệu thô.
Việt Nam là quốc gia có diện tích trồng dừa lớn và xuất khẩu dừa nằm trong nhóm dẫn đầu thế giới. Thế nhưng, nghịch lý đang diễn ra: trong khi dừa Việt được tiêu thụ mạnh ở nhiều nước, thì doanh nghiệp trong nước lại phải bỏ ra hàng triệu USD để nhập khẩu dừa từ nước ngoài. Điều này đặt ra câu hỏi: Vì sao quốc gia xuất khẩu dừa lại phải chi tiền để nhập dừa?
Tình trạng khan hiếm nguyên liệu nghiêm trọng
Nguyên nhân đầu tiên và rõ ràng nhất dẫn đến việc tăng nhập khẩu dừa là tình trạng thiếu hụt nguyên liệu trầm trọng. Nhiều vùng trồng dừa lớn của Việt Nam bị ảnh hưởng bởi thời tiết cực đoan. Mùa nắng kéo dài, kết hợp với xâm nhập mặn khiến cây dừa bị khô héo, không trổ hoa, dẫn đến sản lượng tụt giảm nghiêm trọng. Đây không còn là vấn đề cục bộ mà diễn ra trên diện rộng, kéo dài nhiều tháng liên tiếp.
Tình trạng mất mùa đã đẩy giá dừa nội địa lên cao kỷ lục. Giá dừa khô, dừa tươi, cơm dừa đều tăng gấp nhiều lần so với thời điểm bình thường. Điều này khiến các doanh nghiệp chế biến lâm vào thế khó. Với những đơn hàng xuất khẩu đã ký, nếu không có đủ nguyên liệu để sản xuất, họ buộc phải tìm đến nguồn cung từ nước ngoài để duy trì hoạt động sản xuất, dẫn tới việc gia tăng nhập khẩu dừa.
Nhu cầu xuất khẩu mạnh mẽ
Việt Nam đang đẩy mạnh xuất khẩu các sản phẩm chế biến từ dừa như nước cốt dừa, sữa dừa, dầu dừa, dừa sấy khô… sang các thị trường lớn. Để đảm bảo chất lượng và tiến độ giao hàng, các nhà máy cần nguồn nguyên liệu ổn định quanh năm. Tuy nhiên, khi nguyên liệu trong nước không đủ, lựa chọn duy nhất là nhập khẩu dừa từ các quốc gia như Indonesia, Philippines hay Sri Lanka.
Nhiều doanh nghiệp chia sẻ, nếu không nhập dừa thì không thể giữ chân khách hàng quốc tế, dẫn đến mất hợp đồng, ảnh hưởng uy tín. Vì vậy, dù giá dừa nhập khẩu cao hơn, họ vẫn phải chấp nhận để duy trì chuỗi sản xuất – xuất khẩu đang hoạt động.
Dừa tươi bị “chảy máu” ra ngoài
Một thực tế ít ai ngờ tới: dừa Việt Nam không chỉ được xuất khẩu chính ngạch mà còn bị xuất khẩu theo đường tiểu ngạch sang các nước lân cận. Do giá dừa trong khu vực đang tăng mạnh, thương lái nước ngoài vào tận vườn mua gom với giá cao hơn giá nội địa. Điều này càng làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu nguyên liệu trong nước, buộc các doanh nghiệp chế biến phải tăng nhập khẩu dừa để cân đối cung cầu.
Việc xuất khẩu nguyên liệu thô chưa qua chế biến cũng gây thiệt hại lớn cho chuỗi giá trị ngành dừa. Khi dừa chưa được gia tăng giá trị đã ra khỏi biên giới, doanh nghiệp nội không có cơ hội phát triển sản phẩm chất lượng cao, lợi nhuận thấp hơn và thiếu tính bền vững.
Hệ quả của việc tăng nhập khẩu dừa
Tình trạng nhập khẩu dừa tăng mạnh đã gây ra hàng loạt hệ lụy. Đầu tiên là sự lệ thuộc vào nguồn nguyên liệu ngoại nhập. Khi sản xuất nội địa không còn kiểm soát được chuỗi cung ứng, doanh nghiệp phải chịu rủi ro lớn về giá cả và chất lượng từ đối tác nước ngoài.
Thứ hai, giá thành sản xuất bị đẩy lên cao do chi phí nguyên liệu nhập khẩu không hề rẻ. Điều này khiến các doanh nghiệp khó giữ mức giá cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Thứ ba, nông dân trồng dừa dù được hưởng giá bán cao trong ngắn hạn nhưng không có chiến lược dài hơi để bảo vệ vườn cây trước biến đổi khí hậu. Họ dễ bị tổn thương trước những biến động thị trường và thời tiết, không tạo ra sự ổn định lâu dài.
Cuối cùng, về mặt quốc gia, việc vừa xuất khẩu vừa nhập khẩu dừa khiến cán cân thương mại mất cân đối. Đây là biểu hiện của sự thiếu chủ động và thiếu chiến lược bền vững trong phát triển nông nghiệp.
Giải pháp nào để giảm lệ thuộc vào nhập khẩu dừa?
Để không còn phải bỏ ra hàng triệu USD mỗi năm cho việc nhập khẩu dừa, Việt Nam cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp.
Trước hết, cần có chính sách bảo vệ nguồn nguyên liệu trong nước. Có thể áp dụng thuế xuất khẩu đối với dừa thô chưa qua chế biến hoặc hạn chế xuất khẩu tiểu ngạch để giữ lại nguồn nguyên liệu cho chế biến trong nước.
Song song, cần đẩy mạnh nghiên cứu giống dừa mới có khả năng chống chịu tốt với hạn, mặn và sâu bệnh. Việc chuyển đổi canh tác, đầu tư vào kỹ thuật tưới tiêu thông minh, phân bón phù hợp cũng cần được chú trọng để ổn định năng suất lâu dài.
Một giải pháp quan trọng khác là xây dựng vùng nguyên liệu chuyên canh có sự liên kết chặt chẽ giữa nông dân và doanh nghiệp. Khi có hợp đồng bao tiêu, người trồng yên tâm sản xuất, doanh nghiệp có nguồn cung ổn định, không phải phụ thuộc vào nhập khẩu dừa.
Ngoài ra, cần nâng cao giá trị gia tăng cho ngành dừa bằng cách đẩy mạnh chế biến sâu, đa dạng hóa sản phẩm, mở rộng thị trường xuất khẩu để tăng doanh thu mà không cần tăng sản lượng đầu vào quá nhiều.
Tình trạng nhập khẩu dừa tăng vọt là hồi chuông cảnh báo về sự mất cân bằng trong chuỗi giá trị ngành dừa Việt Nam. Dù có nhiều lợi thế về điều kiện tự nhiên và kinh nghiệm trồng trọt, nhưng nếu không có chiến lược phát triển bền vững, Việt Nam sẽ tiếp tục đối mặt với tình trạng thiếu nguyên liệu, phụ thuộc vào dừa ngoại, mất đi cơ hội phát triển ngành hàng tỷ đô.
Chỉ khi chủ động bảo vệ nguồn nguyên liệu, đầu tư vào công nghệ và tăng cường liên kết sản xuất, chúng ta mới có thể chấm dứt tình trạng nghịch lý “vừa xuất khẩu vừa phải nhập khẩu dừa” và khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế một cách vững chắc.
CÔNG TY CỔ PHẦN GENTA – THỤY SĨ
📞 Hotline tư vấn: 0919 286 997
🏭 Thiết kế nhãn độc quyền – Tăng nhận diện thương hiệu
📦 Đa dạng sản phẩm, quy cách – Xuất thành phẩm nhanh chóng
✅ Chất lượng – Uy tín – Giá cả cạnh tranh trên thị trường
🌐 Website: https://gentajsc.com
