Xuất khẩu tôm, cà phê tăng vọt trong những tháng đầu năm 2025 mang đến tín hiệu lạc quan cho nông nghiệp Việt. Tuy nhiên, đi kèm đó là hàng loạt thách thức về thị trường, tiêu chuẩn và chiến lược phát triển bền vững.
Tín hiệu tích cực từ hai mặt hàng chủ lực
Theo VnExpress, trong những tháng đầu năm 2025, xuất khẩu tôm, cà phê của Việt Nam ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng cả về kim ngạch lẫn giá trị. Sự phục hồi và bứt phá của hai ngành hàng này không chỉ mang lại hy vọng cho nông dân và doanh nghiệp mà còn khẳng định vai trò then chốt của nông sản trong nền kinh tế xuất khẩu. Tuy nhiên, đằng sau những con số ấn tượng là hàng loạt áp lực và thách thức cần phải giải quyết để duy trì sự phát triển bền vững.
1. Xuất khẩu cà phê bùng nổ: Tăng giá, mở rộng thị trường
1.1. Giá trị xuất khẩu tăng mạnh nhờ giá cao
Việt Nam đang trong chu kỳ có lợi về giá cà phê. Trong 4 tháng đầu năm, mặc dù khối lượng xuất khẩu giảm nhẹ, giá bình quân xuất khẩu cà phê lại tăng vọt – góp phần đẩy kim ngạch lên gần 4 tỷ USD. Đây là mức tăng trưởng vượt xa dự báo của nhiều chuyên gia và là tín hiệu đáng mừng cho một ngành hàng vốn có nhiều năm chịu áp lực giá thấp.
1.2. Thị trường mở rộng ra ngoài châu Âu
Trước đây, châu Âu chiếm phần lớn kim ngạch xuất khẩu cà phê của Việt Nam. Nhưng nay, nhiều thị trường mới như Mexico, Trung Đông, Hàn Quốc, Bắc Phi… bắt đầu tăng mua. Việc đa dạng hóa thị trường giúp giảm rủi ro và mở ra nhiều cơ hội mới.
2. Ngành tôm phục hồi mạnh mẽ sau khủng hoảng
2.1. Nhu cầu toàn cầu tăng trở lại
Sau giai đoạn khó khăn vì đại dịch và biến động chi phí, ngành tôm đã có những dấu hiệu phục hồi rõ rệt. Trong quý I và tháng 4/2025, tổng kim ngạch xuất khẩu tôm vượt 1,2 tỷ USD, tăng hơn 28% so với cùng kỳ năm trước. Đây là kết quả của cả nỗ lực kiểm soát dịch bệnh tại các vùng nuôi, lẫn chiến lược tiếp cận thị trường hiệu quả hơn từ các doanh nghiệp.
2.2. Đổi mới mô hình sản xuất
Nhiều địa phương đã chuyển sang nuôi tôm công nghệ cao, áp dụng quy trình nuôi khép kín giúp giảm thiểu dịch bệnh và nâng cao chất lượng đầu ra. Song song đó, việc đầu tư vào khâu chế biến sâu – đông lạnh, tẩm ướp, sản phẩm ăn liền… đang giúp ngành tôm Việt gia tăng giá trị và cạnh tranh mạnh mẽ hơn với Thái Lan, Ecuador và Ấn Độ.
3. Lý do giúp xuất khẩu tôm, cà phê bứt phá
3.1. Biến động nguồn cung toàn cầu
Nhiều quốc gia sản xuất lớn như Brazil (cà phê) hay Ấn Độ, Ecuador (tôm) gặp khó khăn về thời tiết hoặc dịch bệnh, dẫn đến sản lượng giảm. Việt Nam, với lợi thế ổn định về thời tiết và vùng sản xuất lớn, nhanh chóng nắm bắt cơ hội để tăng thị phần.
3.2. Lợi thế từ các hiệp định thương mại
Các hiệp định như EVFTA, CPTPP, UKVFTA… đã giúp hàng loạt đơn hàng tôm, cà phê Việt Nam được giảm thuế, tăng tính cạnh tranh so với sản phẩm từ các quốc gia không có FTA. Đây chính là đòn bẩy giúp nhiều doanh nghiệp tiếp cận được các chuỗi siêu thị lớn tại châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc.
3.3. Đầu tư vào chất lượng và truy xuất nguồn gốc
Các yêu cầu về chứng chỉ, truy xuất nguồn gốc, quy trình sản xuất sạch ngày càng được áp dụng phổ biến. Điều này không chỉ nâng cao uy tín hàng hóa Việt mà còn là điều kiện bắt buộc để tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
4. Những thách thức vẫn còn hiện hữu
4.1. Chi phí đầu vào tăng cao
Giá nguyên liệu đầu vào cho ngành tôm như thức ăn, giống, thuốc thú y… vẫn còn cao, ảnh hưởng đến lợi nhuận của người nuôi. Với cà phê, giá phân bón và nhân công cũng tăng, tạo áp lực chi phí lên nông dân và doanh nghiệp thu mua.
4.2. Rào cản kỹ thuật từ thị trường nhập khẩu
Nhiều thị trường nhập khẩu đang siết chặt quy định về dư lượng hóa chất, tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, môi trường sản xuất và cả yếu tố phát triển bền vững. Nếu không kịp thích ứng, hàng loạt lô hàng có nguy cơ bị trả về hoặc mất hợp đồng dài hạn.
4.3. Thiếu ổn định về vùng nguyên liệu
Một vấn đề lâu dài đối với ngành cà phê là thiếu ổn định về diện tích trồng và chất lượng hạt. Với tôm, diện tích nuôi nhỏ lẻ và chưa hình thành vùng sản xuất tập trung khiến công tác kiểm soát chất lượng, dịch bệnh và truy xuất nguồn gốc gặp khó.
5. Giải pháp duy trì tăng trưởng bền vững
5.1. Xây dựng chuỗi liên kết
Từ vùng nuôi, vùng trồng – đến thu mua – chế biến – xuất khẩu phải có sự liên kết chặt chẽ giữa nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp. Khi lợi ích được chia sẻ hài hòa, người sản xuất mới có động lực giữ chất lượng, còn doanh nghiệp mới có vùng nguyên liệu ổn định.
5.2. Đầu tư vào đổi mới công nghệ
Không thể kỳ vọng vào giá cao nếu chỉ xuất khẩu tôm nguyên liệu hay cà phê nhân thô. Cần mạnh dạn đầu tư vào công nghệ chế biến sâu, sản phẩm tiêu dùng tiện lợi, thân thiện môi trường. Đồng thời, chuyển đổi số và áp dụng blockchain vào truy xuất nguồn gốc sẽ giúp tăng tính minh bạch cho hàng hóa Việt.
5.3. Hỗ trợ về chính sách và tài chính
Nhà nước cần tạo cơ chế ưu đãi tín dụng cho nông dân và doanh nghiệp đầu tư vào vùng nguyên liệu, đổi mới máy móc, công nghệ. Bên cạnh đó, cần có chính sách định hướng lại quy hoạch ngành hàng tôm, cà phê theo hướng chất lượng cao, thay vì số lượng lớn nhưng giá trị thấp.
Cơ hội chỉ bền vững khi có chiến lược dài hạn
Việc xuất khẩu tôm, cà phê tăng mạnh là minh chứng rõ ràng về năng lực cạnh tranh của nông sản Việt. Nhưng cơ hội luôn đi kèm thách thức. Nếu không xây dựng được chiến lược phát triển bài bản – từ sản xuất, chế biến, đến xây dựng thương hiệu – thì những thành quả hôm nay có thể bị xóa nhòa bởi biến động thị trường ngày mai.
Ngành tôm, cà phê – hai “mũi nhọn” xuất khẩu – đang đứng trước ngưỡng cửa bứt phá. Và chỉ có sự hợp lực từ người dân, doanh nghiệp và Nhà nước mới biến được sự tăng trưởng ngắn hạn thành giá trị lâu dài cho cả nền kinh tế.
CÔNG TY CỔ PHẦN GENTA – THỤY SĨ
📞 Hotline tư vấn: 0919 286 997
🏭 Thiết kế nhãn độc quyền – Tăng nhận diện thương hiệu
📦 Đa dạng sản phẩm, quy cách – Xuất thành phẩm nhanh chóng
✅ Chất lượng – Uy tín – Giá cả cạnh tranh trên thị trường
🌐 Website: https://gentajsc.com
